100 artykul na stronie Małgosi

 
Z przyjemnością informuję, że artykuł o Profesorach Lwowskich na naszej stronie jest już 100 artykułem Anny Małgorzaty Budzińskiej.

Ania od wielu lat wspiera nasze Towarzystwo swoją wiedzą, zdolnościami artystycznymi, literackimi i dziennikarskimi.

Aniu czekamy na następne 100 artykułów, ale i również pięknych ikon oraz sprawozdań z bajkowych podróży.

Szczególnie zapraszamy do Działu Ikony, gdzie Anna opisuje min. swoje napisane Ikony, ale również i historię.

TMKK Wrocław

Andrzej Mazur

TREMBOWELSKA IKONA MATKI BOŻEJ

Anna Małgorzata Budzińska

Pisałam już o samej Trembowli więc nie sposób pominąć słynną ikonę trembowelską.

Trembowelska Cudotwórcza Ikona Matki Bożej to jedna z najbardziej znanych i czczonych ukraińskich ikon maryjnych. Jest datowana na XVII wiek. Ta ikona broniła dostępu wrogów do miasta.

Ikony Matki Bożej

Anna Małgorzata Budzińska

Sierpień w kościele katolickim to miesiąc maryjny. W prawosławiu również świętuje się w sierpniu Uspienije Preswiatoj Bohorodicy, czyli Zaśnięcie Najświętszej Bogurodzicy.

Jest kilka rodzajów ikon Matki Bożej. Malowałam różne z nich. Największą popularnością cieszą się te, które przedstawiają Maryję- Matkę Bożą tzw. „Eleusa”, czyli czuła i miłosierna, nazywana na Rusi „Umilenije”, natomiast w greckim wariancie te ikony nazywane były „Glykofilusa” – czyli słodki pocałunek.

1. Matka Boża Włodzimierska

ZWIASTOWANIE I NAWIEDZENIE, SPOTKANIE DWÓCH MATEK-IKONY

Anna Małgorzata Budzińska

Dzisiaj przedstawię dwie moje ikony, które są ze sobą związane. Pierwsza to Zwiastowanie, a druga to reakcja Marii na tę nowinę - czyli spotkanie Marii z Elżbietą. Zanurzmy się po raz kolejny w rozważania ikonowe tak bliskie przecież naszym kresowym przodkom.

Ciekawa i intrygująca jest historia Zwiastowania, ale też spotkanie dwóch Matek to dla mnie czysta magia i cudowne przesłanie dla nas wszystkich.

Ale od początku- spójrzmy na Zwiastowanie. Nie był to łatwy moment w życiu młodziutkiej Marii. Oto ukazuje się jej Anioł Gabriel i zwiastuje jej wielką nowinę- urodzi syna! Maria zamiast się od razu ucieszyć wydaje się zakłopotana i trochę przestraszona. Tak jakby aż cofa się na słowa anioła i kurczy się w sobie. Jej prawa dłoń może wskazywać otwartość na wolę Boga, ale może też być gestem samoobrony, odgrodzenia się od tych dziwnych słów.

ŚWIĘTA RODZINA

 Anna Małgorzata Budzińska

Czas Bożego Narodzenia to wielkie święto, celebrowane w różny sposób i upamiętniające ważne wydarzenie. Było wiele przekazów- i ustnych, i pisemnych dokumentujących to zdarzenie.

A co było potem ze Świętą Rodziną? Gdzie mieszkali, gdy Herod wydał wyrok na Dzieciątko?

ikona Świętej Rodziny

Jurodiwi na ikonach i w życiu

Anna Małgorzata Budzińska

Namalowałam niedawno ikonę błogosławionej Kseni, a jej życiorys zainspirował mnie do napisania o pewnym rodzaju świętości -to święci szaleńcy, nazywani w wielu opracowaniach „idioci” lub „Boży szaleńcy”. Mam w swoim dorobku i inne ikony takich świętych czy błogosławionych.

Ksenia

Ksenia z Petersburga jest błogosławioną prawosławną i uważana za Szaleńca Bożego. Urodziła się w latach dwudziestych XVIII wieku. Szybko wyszła za mąż za pułkownika Andrzeja Petrowa, jednak nie było jej dane być długo żoną.

W wieku 26 lat została wdową, a wydarzenie to wywarło na niej duży wpływ. Postradała zmysły. Wszystkie rzeczy rozdała biednym, wychodziła na ulice przebrana za zmarłego męża, próbowała wmówić przechodniom, ze zmarła ona- Ksenia, a nie Andrzej.

Ludzie śmiali się z niej i ubliżali jej. Z biegiem czasu przyzwyczaili się do dziwaczki, pomagali jej przynosząc pieniądze, jedzenie i ciepłe ubrania. Przyjmowała tylko małe datki, które następnie przekazywała biednym. Bezdomna, sypiała na polach za miastem, gdzie często widziano jak modli się żarliwie i bije pokłony w cztery strony świata.

Z tyłu ikony ukazany jest fragment Cmentarza Smoleńskiego, na którym jest pochowana.

IKONY MILCZENIA. PUSTELNIE

 Anna Małgorzata Budzińska

W dzisiejszych czasach pełnych zgiełku, gwaru, komentarzy medialnych, kłótni i wrzasków warto się zastanowić nad ciszą.
Nie musimy uciekać na pustynie, nie musimy zamykać się w klasztorach. Wystarczy, że znajdziemy sobie swoją własną przestrzeń do ciszy i pomilczenia. A jest to tak bardzo człowiekowi potrzebne w każdych czasach…

Historycznie rzecz biorąc to wartość milczenia, odosobnienia i kontemplacji ludzie dostrzegli już w początkach chrześcijaństwa. Cesarstwo rzymskie, które było niebezpiecznie rozczłonkowane, w rozpaczliwym dążeniu do utrzymania jedności uznało chrześcijaństwo za religię panującą.

To był manewr polityczny. Niektórzy chrześcijanie oburzeni kalaniem ich wyznania polityką wycofali się z życia publicznego i udali się na pustynię egipską. Zamieszkali w tamtejszych grotach i szukali mistycznego pojednania z Bogiem

Było wielu takich pustelników, na przykład święty Onufry, św. Olimpus, prorok Eliasz których namalowałam na ikonach:

ikona św. Onufrego

IKONY-NOWE SPOJRZENIE

Anna Małgorzata Budzińska

Czy potrzebne jest nowe spojrzenie na ikony? Ja uważam, że tak.

Piszę ikony tak jak kanon przykazał- dostojni święci w odwiecznych pozach i strojach.
Maluję też inne ikony- ten sam motyw ale w innych okolicznościach- bardziej współcześnie.

Spytacie: - Dlaczego?
− A dlaczego nie?- odpowiem

Ikona powinna przemawiać do widza, zachęcać do modlitwy i przeżyć duchowych. Chcę więc, żeby ikony docierały również do współczesnych młodych ludzi obrazem im bliskim. Ta sama idea, ale w innym wydaniu. Czy to grzech?

Oto święty Krzysztof – patron kierowców. Legenda mówi, że przenosił ludzi na drugi brzeg rzeki na własnych ramionach. Przeniósł też małego Jezusa. Namalowałam więc ikonę zgodnie z kanonem:

św. Krzysztof-kanon

Ikona Bożego Narodzenia

BOŻE NARODZENIE. Ikony, fotografie i tekst autorstwa Anny Małgorzaty Budzińskiej

Naszą wędrówkę po mistycznych Kresach zacznijmy od ikony Bożego Narodzenia.
Te święta w kościołach obrządku wschodniego zaczynają się Wigilią 6 stycznia według kalendarza juliańskiego, czyli trzynaście dni później niż w kościele katolickim korzystającym z kalendarza gregoriańskiego. Zaliczane są one do liczby 12 wielkich świąt
nieruchomych.

IKONY CHRYSTUSA

Anna Małgorzata Budzińska (anna.malga@gmail.com)

Namalowałam już wiele ikon z wizerunkiem Jezusa Chrystusa. Nie wszystkie są ściśle zgodne z kanonem, bo uważam, że kanon pisania ikon również ewoluuje i czasem możemy go trochę zmieniać. Zmieniają się czasy, zmieniają ludzie i zmieniają się ikony- to nic złego.

Dzisiaj zastanowimy się nad napisami w księdze Chrystusa Pantokratora- Wszechwładcy.
Oto pierwsza z moich ikon:

1 Chrystus Pantokrator

IKONA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

Anna Małgorzata Budzińska

Święty Franciszek zaciekawił mnie w dwójnasób. Po pierwsze ciekawa była jego przemiana, a po drugie zafascynowało mnie jego umiłowanie całego świata, każdej istoty i każdego żywiołu.

Czyż nie pięknie napisał w „Pieśni słonecznej” ?:
Pochwalony bądź, Panie,
Z wszystkimi Twoimi stworzeniami,
A przede wszystkim z naszym bratem słońcem,
Które dzień daje, a Ty przez nie świecisz.
Ono jest piękne i promieniste,
A przez swój blask
Jest Twoim wyobrażeniem, o Najwyższy!

Tutaj nazwał słońce bratem, a w dalszej części również księżyc, gwiazdy, wodę, ziemię, rośliny oraz zwierzęta nazwał swoimi braćmi i siostrami. Prawdziwy miłośnik przyrody. W dodatku jakże wspaniałe pojęcie Boga, które uwidacznia się też w innym cytacie z jego spuścizny:

„Bóg jest radością. Dlatego przed swój dom wystawił słońce.”
Fotografując wschody i zachody słońca myślałam sobie jakże trafne są słowa świętego Franciszka

Słońce-wschód

Dziwna moc ikon

Anna Małgorzata Budzińska

Ikony mają dziwną moc- przetrwały przez wieki pomimo ikonoklazmu, pomimo zniszczeń wojennych, pomimo braku tolerancji, pomimo niszczenia całych świątyń i monastyrów.

Ceńmy te, które przetrwały.

1. Stare ikony z Madaby w Jordanii

GDZIE MOŻEMY ZNALEŹĆ IKONY?

Anna Małgorzata Budzińska

Nasi przodkowie z Kresów odpowiedzieliby na to tytułowe pytanie szybko i z prostotą:

− Toć przecież w cerkwiach i kościołach grekokatolickich.

Kresowi rodzice i dziadkowie na co dzień obcowali z ikonami chociażby odwiedzając swych kolegów, u których „krasiwyj ugoł” ze świętą ikoną był ważnym miejscem domu, a także chodząc z przyjaciółmi do cerkwi. To było normalne- w jednej miejscowości były dwa kościoły i nie było przecież zakazów wstępu. Młodzi znali zarówno obrządek łaciński jak i prawosławny czy grekokatolicki.

Nawet im się podobało podwójne obchodzenie świąt, które przypadają w różnym czasie z powodu różnic kalendarzy. Na Kresach ikony były bliskie sercu zarówno jednym, jak i drugim.

Tak to prawda. Ikony to ważny element liturgii w różnych kościołach Wschodu i tam je możemy oglądać: i w Rosji, i na Litwie, i na Ukrainie, i w Grecji, i w wielu państwach chrześcijaństwa. Jeździmy po świecie, zwiedzamy, podziwiamy.

1-Moskwa


2-Wilno

Ikona braterstwa i przyjaźni

Anna Małgorzata Budzińska

Oto rzadko spotykana ikona: święty Szymon- Piotr i święty Andrzej w braterskim uścisku.

Namalowałam taką ikonę, bo myślę, że dziś w dobie bratobójczych walk i konfliktów na świecie trzeba uświadamiać sobie braterstwo w każdej postaci i z każdym narodem.

IKONA ZAŚNIĘCIA BOGARODZICY

o. Mariusz Wójtowicz ocd -tekst za http://dumanie.ostnet.pl/?page_id=121
Anna Małgorzata Budzińska-ikona

Ikona Zasnięcia Matki Bożej-A.M.Budzińska

Ikona Zaśnięcia Matki Bożej zwiastuje Dobrą Nowinę o zwycięstwie Chrystusa nad śmiercią a w konsekwencji także o naszym zwycięstwie. Było w zwyczaju przynosić do domu umierającego ikonę Zaśnięcia Matki Bożej. Obraz ten pocieszał i uspokajał - na ikonie potwierdza się nieśmiertelność duszy i życie wieczne.

Zaśnięcie Bogarodzicy jest ostatnim w roku liturgicznym świętem z liczby dwunastu głównych świąt Kościoła prawosławnego. Chrześcijański Zachód mówi o Wniebowzięciu Matki Bożej, Wschód zaś o jej Zaśnięciu.

W obydwu wypadkach chodzi o tę samą prawdę wiary. Maryja, będąc bez grzechu (Niepokalana), nie doświadczyła śmierci (jednego ze skutków grzechu) tak, jak doświadczają jej wszyscy ludzie.

Jej śmierć była raczej przejściem, rodzajem zaśnięcia i wejścia duszą i ciałem w sferę Boga. Nawet jeżeli dawne teksty mówią, że Maryja najpierw zasnęła, a potem została wzięta do Nieba, to później Wschód skupi się bardziej na pierwszym, a Zachód na drugim z owych wydarzeń.

Około V wieku pojawił się zwyczaj świętowania Zaśnięcia NMP w dniu 15 sierpnia.

Smardzów - zaproszenie

Sołtys i Rada Sołecka Smardzowa

mają zaszczyt zaprosić na coroczną uroczystość związaną  z odsłonięciem pamiątkowej tablicy upamiętniającej dawnych mieszkańców Barysza na Kresach Wschodnich, która odbędzie się 23 sierpnia 2014 r. o godz. 15.00 na placu w centrum Smardzowa - gmina Siechnice

W programie:

- Msza Święta polowa o godz. 15ºº koncelebrowana przez
  kardynała Henryka Gulbinowicza

- kazanie wygłosi ks. Tadeusz Isakowicz – Zaleski

- po Mszy Św. apel w intencji poległych mieszkańców Barysza
  oraz złożenie kwiatów i zniczy pod pamiątkowym obeliskiem

- przemówienia okolicznościowe zaproszonych gości.

Wszystko w oprawie Pocztów Sztandarowych i Dętej Orkiestry Ochotniczej Straży Pożarnej

Edward Skiba -Sołtys

Wielcy Pisarze Ikon - cz 6

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Wspomnę więc jeszcze o ikonach bułgarskich. Początki chrześcijaństwa w BUŁGARII to rok 865, gdy stało się ono religią oficjalną.

W Presławiu- dawnej stolicy, zachowało się wiele monumentalnych dekoracji sakralnych w tamtejszych świątyniach- freski naścienne i unikalne mozaiki ceramiki malowanej i emaliowanej.

Powstały tu liczne budowle, wznoszone w stylu wzorowanym na najlepszych osiągnięciach bizantyjskich. Największym osiągnięciem jest tzw. Okrągła Cerkiew, zwana czasem Złotą.

Innym przykładem takich monumentalnych ikon są te z kościoła Św. Jerzego w Sofii z X-XI wieku. Ta tradycja zdobienia ścian świątyń przetrwała i później- na przykład w monastyrach Baczkowo, Nerezi Zemen i innych.

Wielcy Pisarze Ikon - cz 5

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Kolejna to SZKOŁA TWERSKA.
Ikony stworzone w Twerze między XIII a XVII wiekiem zachowały się dość liczne do naszych czasów.

Pozwala nam to odtworzyć ówczesne życie artystyczne w tym regionie. Zarówno w malarstwie jak i w architekturze Twer inspirował się dziedzictwem starych stolic Kijowa i Włodzimierza.

Pierwsi świeci ruscy- Borys i Gleb zostali uwiecznieni na ikonie z XIII wieku.

Wielcy Pisarze Ikon - cz 4

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Od XVI wieku w sztuce rosyjskiej rozwijały się trzy nurty.

Tradycjonalistyczny był nurt "godunowski". Ten nurt wspierany był przez cara i związany był z rosyjskim imperium. Chociaż ikony pisane były tradycyjnie to widać tu jednak ewolucję tej sztuki. W tematach pojawiają się wydarzenia historyczne, a święci są często żołnierzami cara, którzy uzyskali świętość przez śmierć na polu bitwy.

Kolejny był nurt "stroganowowski" poszukujący nowych środków wyrazu odpowiadających tworzącej się grupie bogatych kolekcjonerów.

To, co dzisiaj znamy jako szkołę stroganowowską jest kolekcją zgromadzoną w XVII wieku przez bardzo już potężnych kupców, dokonujących zakupów dzieł produkowanych przez artystów pracujących na potrzeby dworu.

Powrócili oni do malarstwa ikonowego XV wieku, bo takie było zapotrzebowanie elit moskiewskich. To co charakterystyczne dla tej ikonografii to bardziej szczegółowe przedstawienie tematów tradycyjnych i pojawienie się nowych tematów ilustrujących hymny religijne, albo przedstawiających sakramenty Kościoła.

Wybitnymi przedstawicielami szkoły stroganowowskiej byli m.in. Prokop Czirin i Nikifor Sawin.

Wielcy Pisarze Ikon - cz 3

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Największy rozwój malarstwa ikonowego Rusi przypadł na XV i XVI w.
Wcześniej jednak zaczęły tam powstawać liczne szkoły ikonograficzne.

Były to środowiska malarzy działające w monastyrach, wielkich miastach lub na dworze carskim. Najsłynniejszymi były szkoły działające w: Nowogrodzie, Pskowie, Moskwie i w Twerze.

Najstarsza jest SZKOŁA NOWOGRODZKA. Działała nieprzerwanie od czasu powstania Rusi.

Do Nowogrodu zaczęły docierać nowe prądy – wpływy malarzy greckich na czele ze słynnym ikonografem Teofanem Grekiem. To właśnie w Nowogrodzie zachowały się jego jedyne freski w cerkwi Przemienienia datowane na 1378 r.

Pozostało jednak sporo ikon.

Szkołę nowogrodzką charakteryzuje przeważnie czerwone tło ikony, prosta forma oraz archaiczno – ludowy styl.

Wielcy Pisarze Ikon - cz. 2

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Ikony to najpierw sztuka bizantyjska.

W imperium bizantyjskim cześć oddawana ikonom stała się częścią liturgii świętej, chociaż oficjalna aprobatę zdobyła dopiero po dramatycznych wydarzeniach ikonoklazmu – niszczenia ikon (VIII-IX wiek).

Ikony malowano głównie techniką enkaustyczną, właściwą pierwszym wiekom naszej ery. Przejęto ją z tradycji hellenistycznej, naśladując technikę portretów nagrobnych z Fajum. Technikę tę udoskonalili Bizantyńczycy. Do naszych czasów zachowały się ikony, mozaiki odkryte w klasztorze Świętej Katarzyny na górze Synaj.

Nazwiska ikonografów nie były znane. Z najwcześniejszego okresu, poprzedzającego ikonoklazm niewiele zabytków przetrwało do dziś.

Wielcy Pisarze Ikon - cz 1

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Mój kolega tak mnie zagadnął:

− Zajmujesz się ikonami, sama piszesz ikony, to opowiedz mi coś o najsławniejszych pisarzach ikon, pewnie znasz ich wielu.
No i jednak nie jest to tak proste i jednoznaczne. Owszem- wszyscy znamy Rublowa, mogę też wymienić jeszcze kilku ikonografów, którzy zaistnieli w historii, ale nie jest to wielka galeria postaci.

MOJE PISANIE IKON

Anna Małgorzata Budzińska

Jak się pisze ikonę?- Niby łatwo.... Najpierw trzeba przygotować drewno, potem pokrywa się je klejem kostnym, przykleja się gazę, gruntuje, potem się szkicuje, złoci, pokrywa kilkoma warstwami farby, na koniec jeszcze tylko werniks- i gotowe!

Niby proste,... a jednak bardzo pracochłonne. Jak więc powstaje ikona?

IKONA PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO

Anna Małgorzata Budzińska

Do tematów związanych z Krzyżem dodam jeszcze jedną ikonę świąteczną- Podwyższenia Czcigodnego i Życiodajnego Krzyża Pańskiego.
Wszystkie główne święta Wschodu przedstawiają wydarzenia, które nie wychodzą poza granice kręgu ewangelii, zaś w święto Podniesienia Krzyża przypomina się o tym, co miało miejsce znacznie później. W to święto wychwalany jest sam Krzyż jako narzędzie zwycięstwa Chrystusa nad grzechem i śmiercią.

Świętuje się Krzyż, podniesiony nad wszechświatem, Krzyż, który uświęcił Świat.

IKONA UKRZYŻOWANIA

Anna Małgorzata Budzińska

Prawosławne ikony ukrzyżowania ukazują nam pokój śmierci Chrystusowej, zachodnie ukrzyżowania pokazują męczeńską śmierć człowieka - ale rzeczywistość łączy jedno i drugie.

Na Wschodzie Ukrzyżowany nigdy nie przedstawia realizmu wycieńczonego i martwego ciała. Zmarły jest spokojny, jakby spał. Jezus nie nosi cierniowej korony. Kyrios nie traci nic ze swojej królewskiej szlachetności, zachowuje swój majestat.

JEZUS przedstawiony jest jako Ten, który w wolności umiera na krzyżu i w darze daje nam samego Siebie. „Nikt nie zabiera mi życia, lecz Ja sam je oddaję” (J 10,18).

Gest otwartych dłoni podkreśla Jego brak oporu i gotowość wydania samego siebie. Jezus nie jest zmiażdżony cierpieniem i opuszczony, widzimy Go natomiast pełnego chwały.