85. rocznica pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir – uroczystość we Wrocławiu
Złożeniem kwiatów przed ołtarzem polowym Matki Bożej Królowej Polski – Kaplicą Narodową na osiedlu Wrocław-Złotniki, uczczono w niedzielę 09 lutego 2025 roku 85. rocznicę rozpoczęcia pierwszej z czterech masowych wywózek - zsyłek obywateli polskich różnych narodowości na Syberię.
Akcję deportacji przygotowanej logistycznie przez władzę radziecką już od jesieni 1939 roku rozpoczęto w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku. Wywieziono wówczas łącznie z terenów okupowanych przez ZSRR w 100 transportach kolejowych około 140 000 osób. Trafili oni do północnych rejonów europejskiej części Rosji, na Ural, Syberię Zachodnią i do północnego Kazachstanu.
Polowy ołtarz Matki Bożej Królowej Polski znajdujący się na szlaku sybirackich znaków pamięci, na wrocławskim osiedlu Złotniki, na terenie parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej stał się swego rodzaju Kaplicą Narodową, upamiętniająca losy obywateli polskich, w tym wywiezionych na Sybir.
W podstawie stołu ołtarzowego umieszczono symboliczny kamień węgielny. Są nim cegły i drewniany krzyżyk pochodzące ze zniszczonych kresowych kościołów katolickich. Dookoła ołtarza na jego najniższym stopniu zbudowano kolumbarium (w balaskach) z wydzielonymi oszklonymi kwaterami w których znajdują się urny z ziemią z cmentarzy wojennych, miejsc walk i straceń oraz innych miejsc pamięci narodowej (m.in. Katynia, Charkowa, Monte Cassino, Westerplatte, Lwowa, Syberii, itp.). Kolumbarium zbudowano też w niewielkim oddaleniu od Ołtarza, po jego lewej stronie, w kamiennej konstrukcji na której umocowano Dzwon Wolności. Pierwszy raz Dzwon Wolności zabrzmiał w stulecie Niepodległości i od tej pory towarzyszy różnym uroczystościom religijnym i patriotyczno-religijnym.
Pozyskiwanie tych symbolicznych pamiątek odbywa się zgodnie z ustaloną procedurą. Urny są instalowane w kwaterach kolumbarium uroczyście, w asyście wiernych najczęściej po Mszy świętej w dniach odnośnych rocznic – teraz jest 46 urn.
Tegoroczna wrocławska uroczystość obchodów 85. rocznicy pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir została objęta patronatem honorowym Wojewody Dolnośląskiego, Marszałka Województwa Dolnośląskiego oraz Prezydenta Wrocławia i rozpoczęła się Mszą świętą w intencji „Zesłańcom Sybiru”, w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej na osiedlu Złotniki. Mszy przewodniczył ks. dr Jerzy Żytowiecki, proboszcz parafii pw. św. Bonifacego we Wrocławiu. Koncelebransami byli: ks. dr Wojciech Tokarz, będący opiekunem duchowym wrocławskich Sybiraków oraz ks. Andrzej Pańczak, proboszcz parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej Wrocław-Złotniki, który serdecznie powitała zgromadzonych w kościele Gości i Wiernych.
Na uroczystość przybyło nie tylko pokolenie określane dziś mianem Zesłańców Sybiru, ale także przedstawiciele władz państwowych, samorządowych zarówno województwa dolnośląskiego, jak i miasta Wrocławia, służb mundurowych, organizacji kombatanckich, stowarzyszeń i różnych instytucji.
Wśród zgromadzonych byli m.in. Stanisława Szarycz, mieszkająca na Złotnikach Sybiraczka, inicjatorka umieszczenia w Kaplicy Narodowej urny z ziemią pochodzącą z polskiej mogiły na Syberii; Ryszard Tarnowski, który jako pięciolatek został deportowany na Syberię wraz z rodziną w nocy 9/10 lutego 1940 roku; Wojciech Zieliński z Wrocławia, który urodził się w Nowosybirsku - jego rodzice zostali deportowani 28/29 czerwca 1940 roku – cała rodzina przeżyła.
Po mszy, kontynuowano ceremonię patriotyczno-religijną przed polowym Ołtarzem Matki Bożej Królowej Polski, znajdującym się na dziedzińcu kościelnym. Po zajęciu miejsc przez poczty sztandarowe i wprowadzeniu wojskowej kompanii honorowej w asyście policyjnej orkiestry, zebrani odśpiewali hymn Polski i były przemówienia.
Głos zabrali m.in.: organizator uroczystości dr Ryszard Janosz, prezes Oddziału Związku Sybiraków we Wrocławiu, który na wstępie serdecznie podziękował celebrantowi - narratorowi uroczystości dr Markowi Kosiendiakowi - wiceprezesowi Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru, za piękne powitanie przybyłych Gości na uroczystość i dodał, że „[…] jestem niezmiernie wdzięczny za przybycie. Dla nas Sybiraków jest to bardzo ważne, świadczy bowiem o trwałej pamięci o bolszewickich zbrodniach. O naszych cierpieniach”.
Ryszard Janosz w dalszej części swojego wystąpienia przybliżył wydarzenia związane zsyłką na Sybir, które znał z własnego doświadczenia i obserwacji, gdyż jako kilkuletnie dziecko został zesłany wraz z rodziną na Syberię. Na zakończenie powiedział: „Drodzy Sybiracy. Dożyliśmy do tej 85. rocznicy. Mamy coraz mniej sił. Coraz częściej nie wychodzimy z domów. Ale wiemy, że dopóki możemy będziemy dawać świadectwo historii. Nie zapominamy, a Ty Boże na Niebie nie zapomnij o nas”.
Minister Michał Syska, zastępca Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz zastępca prezydenta Wrocławia Michał Młyńczak, mówili o potrzebie kultywowania pamięci o tych wydarzeniach i wszystkich innych związanych z tragicznymi losami Polaków oraz o potrzebie otaczania troską żyjących jeszcze Sybiraków.
Kamilla Jaśińska z Biura Edukacji Narodowej Oddziału IPN Wrocław, zwróciła uwagę na znaczenie sybirackich znaków pamięci, których we Wrocławiu jest dużo i są nie tylko upamiętnieniem, ale także dziękczynieniem i przestrogą. Ponadto, przybliżyła zebranym symbolikę miejsca, w którym zorganizowana została uroczystość. Na zakończenie powiedziała: „Mam nadzieję, że dzisiejsza uroczystość, odbywająca się w takim niezwykłym miejscu pamięci, jakim jest Kaplica Narodowa przy kościele pw. NMP Różańcowej, zapoczątkuje coroczne lutowe spotkania, które z okazji pierwszej masowej zsyłki na Sybir będą się odbywały właśnie w tym miejscu”.
Uroczystość była także okazji do wręczenia odznaczeń i pamiątkowych medali przedstawicielom obecnego pokolenia, którzy szczególnie zasłużyli się w działaniach na rzecz Związku Sybiraków.
Odznakę i Dyplom Złotej Odznaki Honorowej Za Zasługi Dla Związku Sybiraków otrzymali: Michał Gołaszewski, Przemysław Łazarowicz, Marian Pacholak, Ryszard Saczyński, Bartosz Michał Sobiesiak, Ryszard Tarnowski.
Odznaką Honorową Sybiraka wyróżnieni zostali: płk Edwar Chyła, dowódca 16. Brygady Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Jan Sierszyński, sekretarz Zarządu Oddziału Związku Sybiraków we Wrocławiu.
Ponadto, minister Michał Syska w uznaniu zasług wniesionych w działalność Związku Sybiraków na Dolnym Śląsku poświęconych pamięci zesłańcom Sybiru represjonowanych w latach 1938-1956, jak i opiekę nad kombatantami oraz osobami represjonowanymi, w podziękowaniu od wrocławskiego Związku Sybiraków Koło Wrocław Fabryczna otrzymał medal “Pamięci Zesłańcom Sybiru 1939-1956”.
Proboszcz parafii pw. NMP Różańcowej ks. Andrzej Pańczak poprowadził modlitwę ekumeniczna, a po modlitwie podporucznik Anna Gacek z Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych poprowadziła Apel Pamięci, zakończony salwą honorową dla uczczenia pamięci Ofiar Masowej Zsyłki na Sybir.
Po salwie, werblista grał “Tremolo”, a przed Kaplicą Narodową oddano hołd ofiarom zsyłek na Syberię składając wieńce, kwiaty i zapalając znicze u podstawy stołu ołtarzowego.
Uroczystość zakończyły, zagrany przez trębacza sygnał „Cisza” i utwór okolicznościowy „Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego” zagrany przez orkiestrę oraz tradycyjnie odśpiewany przez zgromadzonych „Hymn Sybiraków”.
Uroczystość uświetnili żołnierze Wojska Polskiego z Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych we Wrocławiu, którzy stanowili kompanię honorową i wojskową asystę honorową, a oprawę muzyczną zapewniła Orkiestra Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu.
W uroczystości oprócz wojskowego pocztu chorągwianego Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych uczestniczyły poczty sztandarowe: Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wrocławski z asystą honorową żołnierzy 16. Dolnośląskiej Brygady Obrony Terytorialnej; Związku Sybiraków 1988; Związku Harcerstwa Polskiego Chorągiew Dolnośląska im. hm. Stefana Mirowskiego; Związku Harcerstwa Polskiego, Hufiec Powiatu Trzebnickiego im. hm. Tadeusza Zawadzkiego ps. „Zośka”; Szkoły Podstawowej Nr 71 im. Zesłańców Sybiru.
ZAPRASZAMY DO GALERII ZDJĘĆ - PO NACIŚNIĘCIU WYBRANEGO ZDJĘCIA ROZWINIE SIĘ FOTOGRAFIA W PEŁNEJ WIELKOŚCI
Tekst i zdjęcia do tekstu Andrzej Powidzki
Wrocław - 09.02.2025 r.
W podstawie stołu ołtarzowego umieszczono symboliczny kamień węgielny. Są nim cegły i drewniany krzyżyk pochodzące ze zniszczonych kresowych kościołów katolickich. Dookoła ołtarza na jego najniższym stopniu zbudowano kolumbarium (w balaskach) z wydzielonymi oszklonymi kwaterami w których znajdują się urny z ziemią z cmentarzy wojennych, miejsc walk i straceń oraz innych miejsc pamięci narodowej (m.in. Katynia, Charkowa, Monte Cassino, Westerplatte, Lwowa, Syberii, itp.). Kolumbarium zbudowano też w niewielkim oddaleniu od Ołtarza, po jego lewej stronie, w kamiennej konstrukcji na której umocowano Dzwon Wolności. Pierwszy raz Dzwon Wolności zabrzmiał w stulecie Niepodległości i od tej pory towarzyszy różnym uroczystościom religijnym i patriotyczno-religijnym.
Pozyskiwanie tych symbolicznych pamiątek odbywa się zgodnie z ustaloną procedurą. Urny są instalowane w kwaterach kolumbarium uroczyście, w asyście wiernych najczęściej po Mszy świętej w dniach odnośnych rocznic – teraz jest 46 urn.
Tegoroczna wrocławska uroczystość obchodów 85. rocznicy pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir została objęta patronatem honorowym Wojewody Dolnośląskiego, Marszałka Województwa Dolnośląskiego oraz Prezydenta Wrocławia i rozpoczęła się Mszą świętą w intencji „Zesłańcom Sybiru”, w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej na osiedlu Złotniki. Mszy przewodniczył ks. dr Jerzy Żytowiecki, proboszcz parafii pw. św. Bonifacego we Wrocławiu. Koncelebransami byli: ks. dr Wojciech Tokarz, będący opiekunem duchowym wrocławskich Sybiraków oraz ks. Andrzej Pańczak, proboszcz parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej Wrocław-Złotniki, który serdecznie powitała zgromadzonych w kościele Gości i Wiernych.
Wśród zgromadzonych byli m.in. Stanisława Szarycz, mieszkająca na Złotnikach Sybiraczka, inicjatorka umieszczenia w Kaplicy Narodowej urny z ziemią pochodzącą z polskiej mogiły na Syberii; Ryszard Tarnowski, który jako pięciolatek został deportowany na Syberię wraz z rodziną w nocy 9/10 lutego 1940 roku; Wojciech Zieliński z Wrocławia, który urodził się w Nowosybirsku - jego rodzice zostali deportowani 28/29 czerwca 1940 roku – cała rodzina przeżyła.
Po mszy, kontynuowano ceremonię patriotyczno-religijną przed polowym Ołtarzem Matki Bożej Królowej Polski, znajdującym się na dziedzińcu kościelnym. Po zajęciu miejsc przez poczty sztandarowe i wprowadzeniu wojskowej kompanii honorowej w asyście policyjnej orkiestry, zebrani odśpiewali hymn Polski i były przemówienia.
Głos zabrali m.in.: organizator uroczystości dr Ryszard Janosz, prezes Oddziału Związku Sybiraków we Wrocławiu, który na wstępie serdecznie podziękował celebrantowi - narratorowi uroczystości dr Markowi Kosiendiakowi - wiceprezesowi Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru, za piękne powitanie przybyłych Gości na uroczystość i dodał, że „[…] jestem niezmiernie wdzięczny za przybycie. Dla nas Sybiraków jest to bardzo ważne, świadczy bowiem o trwałej pamięci o bolszewickich zbrodniach. O naszych cierpieniach”.
Ryszard Janosz w dalszej części swojego wystąpienia przybliżył wydarzenia związane zsyłką na Sybir, które znał z własnego doświadczenia i obserwacji, gdyż jako kilkuletnie dziecko został zesłany wraz z rodziną na Syberię. Na zakończenie powiedział: „Drodzy Sybiracy. Dożyliśmy do tej 85. rocznicy. Mamy coraz mniej sił. Coraz częściej nie wychodzimy z domów. Ale wiemy, że dopóki możemy będziemy dawać świadectwo historii. Nie zapominamy, a Ty Boże na Niebie nie zapomnij o nas”.
Minister Michał Syska, zastępca Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz zastępca prezydenta Wrocławia Michał Młyńczak, mówili o potrzebie kultywowania pamięci o tych wydarzeniach i wszystkich innych związanych z tragicznymi losami Polaków oraz o potrzebie otaczania troską żyjących jeszcze Sybiraków.
Kamilla Jaśińska z Biura Edukacji Narodowej Oddziału IPN Wrocław, zwróciła uwagę na znaczenie sybirackich znaków pamięci, których we Wrocławiu jest dużo i są nie tylko upamiętnieniem, ale także dziękczynieniem i przestrogą. Ponadto, przybliżyła zebranym symbolikę miejsca, w którym zorganizowana została uroczystość. Na zakończenie powiedziała: „Mam nadzieję, że dzisiejsza uroczystość, odbywająca się w takim niezwykłym miejscu pamięci, jakim jest Kaplica Narodowa przy kościele pw. NMP Różańcowej, zapoczątkuje coroczne lutowe spotkania, które z okazji pierwszej masowej zsyłki na Sybir będą się odbywały właśnie w tym miejscu”.
Uroczystość była także okazji do wręczenia odznaczeń i pamiątkowych medali przedstawicielom obecnego pokolenia, którzy szczególnie zasłużyli się w działaniach na rzecz Związku Sybiraków.
Odznakę i Dyplom Złotej Odznaki Honorowej Za Zasługi Dla Związku Sybiraków otrzymali: Michał Gołaszewski, Przemysław Łazarowicz, Marian Pacholak, Ryszard Saczyński, Bartosz Michał Sobiesiak, Ryszard Tarnowski.
Odznaką Honorową Sybiraka wyróżnieni zostali: płk Edwar Chyła, dowódca 16. Brygady Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Jan Sierszyński, sekretarz Zarządu Oddziału Związku Sybiraków we Wrocławiu.
Ponadto, minister Michał Syska w uznaniu zasług wniesionych w działalność Związku Sybiraków na Dolnym Śląsku poświęconych pamięci zesłańcom Sybiru represjonowanych w latach 1938-1956, jak i opiekę nad kombatantami oraz osobami represjonowanymi, w podziękowaniu od wrocławskiego Związku Sybiraków Koło Wrocław Fabryczna otrzymał medal “Pamięci Zesłańcom Sybiru 1939-1956”.
Proboszcz parafii pw. NMP Różańcowej ks. Andrzej Pańczak poprowadził modlitwę ekumeniczna, a po modlitwie podporucznik Anna Gacek z Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych poprowadziła Apel Pamięci, zakończony salwą honorową dla uczczenia pamięci Ofiar Masowej Zsyłki na Sybir.
Po salwie, werblista grał “Tremolo”, a przed Kaplicą Narodową oddano hołd ofiarom zsyłek na Syberię składając wieńce, kwiaty i zapalając znicze u podstawy stołu ołtarzowego.
Uroczystość zakończyły, zagrany przez trębacza sygnał „Cisza” i utwór okolicznościowy „Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego” zagrany przez orkiestrę oraz tradycyjnie odśpiewany przez zgromadzonych „Hymn Sybiraków”.
Uroczystość uświetnili żołnierze Wojska Polskiego z Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych we Wrocławiu, którzy stanowili kompanię honorową i wojskową asystę honorową, a oprawę muzyczną zapewniła Orkiestra Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu.
W uroczystości oprócz wojskowego pocztu chorągwianego Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych uczestniczyły poczty sztandarowe: Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wrocławski z asystą honorową żołnierzy 16. Dolnośląskiej Brygady Obrony Terytorialnej; Związku Sybiraków 1988; Związku Harcerstwa Polskiego Chorągiew Dolnośląska im. hm. Stefana Mirowskiego; Związku Harcerstwa Polskiego, Hufiec Powiatu Trzebnickiego im. hm. Tadeusza Zawadzkiego ps. „Zośka”; Szkoły Podstawowej Nr 71 im. Zesłańców Sybiru.
ZAPRASZAMY DO GALERII ZDJĘĆ - PO NACIŚNIĘCIU WYBRANEGO ZDJĘCIA ROZWINIE SIĘ FOTOGRAFIA W PEŁNEJ WIELKOŚCI
Tekst i zdjęcia do tekstu Andrzej Powidzki
Wrocław - 09.02.2025 r.
Artykuł przeczytano 5 razy