Do kościoła przybyła liczna grupa pokolenia Zesłańców Sybiru, mieszkańcy Wrocławia oraz zaproszeni Goście m.in: arcybiskup Józef Kupny, metropolita wrocławski; redemptorysta o. Dariusz Paszyński, przełożony Prowincji Warszawskiej Redemptorystów; Jarosław Kresa wicewojewoda dolnośląski; Alicja Marciniak reprezentująca Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych; przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego na czele z wicemarszałkiem Marcinem Krzyżanowskim oraz przewodniczący Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Andrzej Jaroch; przedstawiciele Urzędu Miejskiego Wrocławiana czele z dyrektorem Wydziału Kultury Jerzym Pietraszek; dr Kamil Dworczak - dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu; przedstawiciel Kuratorium Oświaty we Wrocławiu Paweł Nowak. Przedstawiciele władz samorządowych i delegacje: powiatu wrocławskiego, Środy Śląskiej i Kobierzyc.

Grupa oficerów WP: zastępca dowódcy Garnizonu Wrocław płk Krzysztof Lis; zastępca komendanta Akademii Wojsk Lądowych we Wrocławiu płk Jacek Narloch; komendant Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych we Wrocławiu płk Adam Przygoda; przedstawiciel Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.

Zastępca Komendanta Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu insp. Norbert Kurenda oraz komisarz Arkadiusz Majcherek; przedstawiciele Straży Miejskiej we Wrocławiu i Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych; przedstawiciele Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz ośrodka „Pamięć i Przyszłość”.

Przedstawiciele: Związku Sybiraków na czele z prezesem Ryszardem Janosz; Stowarzyszenia Dolnośląskich Rodzin Katyńskich; Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru; przedstawiciele Szkoły Podstawowej Nr 71 im. Zesłańców Sybiru i Szkoły Podstawowej Nr 73  im. Generała Władysława Andersa; Zespołu Szkół Zawodowych im. Zesłańców Sybiru i Zespołu Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych we Wrocławiu wraz z dyrektorami tych placówek. 


Zgromadzonych z życzliwością powitał proboszcz parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Pocieszenia o. Witold Baran. Modlitwę poprowadził arcybiskup Józef Kupny, metropolita wrocławski.

Wprowadzeniem do uroczystości kościelnej – Mszy świętej, były słowa piosenki księdza Łukasza Krzanowskiego „Syberyjskie Anioły”, wypowiedziane przez dzieci ze Szkoły Podstawowej Nr 71 im. Zesłańców Sybiru”: Hannę Hoppe, Ninę Kuropkę i Krzysztofa Pietrzykowskiego, a także utwór Fryderyka Chopina „Polonez g-moll” wykonany na instrumencie klawiszowym przez Jagodę Cichoń, uczennicę tej samej szkoły.


Po zakończonej Mszy świętej, w kaplicy miały miejsce wystąpienia okolicznościowe oraz wręczano odznaczenia i wyróżnienia.

Za szczególne zasługi w działalności na rzecz organizacji kombatanckiej oraz w uznaniu szczególnych zasług w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość Ojczyzny odznaczeni zostali: pani Helena Bagińska Srebrnym Krzyżem Zasługi; pani Maria Jezierska medalem „Pro Patria”. Poza tym wyróżniono: płk Adam Przygodę Odznaką Honorową Sybiraka, natomiast odznaką „Zasłużony dla Związku Sybiraków” wyróżniono: Grażynę Skrętkowicz, Antoninę Dzwonkowską, Kirę Szamkałowicz, Stanisława Mokrzyckiego i Waldemara Szczęsnego.


pani Helena Bagińska, odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi. W towarzystwie wicewojewody Jarosława Kresa i prezesa Związku Sybiraków Ryszarda Janosza



Później w asyście orkiestry i kompanii honorowej, poczty sztandarowe wraz uczestnikami podniosłego wydarzenia opuścili kościół i udali się na dziedziniec Sanktuarium Golgoty Wschodu.

Odegrano i odśpiewano hymn państwowy Rzeczypospolitej Polskiej. Kapelan Sybiraków poprowadził modlitwę ekumeniczną, a po modlitwie podpułkownik Tomasz Słotwiński poprowadził Apel Pamięci, zakończony salwą honorową dla uczczenia 83. rocznicy pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir.


Salwę wykonali żołnierze kompanii honorowej wystawionej przez Akademię Wojsk Lądowych. Następnie delegacje przystąpiły do składania wieńców i wiązanek kwiatów.

Na zakończenie uroczystości Orkiestra Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu odegrał Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego i Hymn Sybiraków.

Uczestnicy, po uroczystości mogli obejrzeć znaki pamięci oraz zwiedzić wystawę „Golgota Wschodu” – w nowej aranżacji. Ekspozycja upamiętnia losy Polaków zesłanych przez władze radzieckie na Syberię w czasie II wojny światowej.

***
Oprócz aresztowań, istotnym środkiem represji radzieckich władz okupacyjnych stały się przymusowe wysiedlenia, wrogów ustroju radzieckiego oraz „pracujących miast i wsi”, wobec których przyjęto zasadę odpowiedzialności zbiorowej.

W pierwszej kolejności byli to tzw. osadnicy wojskowi, nagrodzeni za udział w wojnie polsko-bolszewickiej przydziałami ziemi oraz tzw. koloniści, którzy nabyli ziemię w parcelacji na obszarze ziem wschodnich II Rzeczypospolitej, a także leśnicy, czyli osoby zatrudnione przy ochronie lasów prywatnych i państwowych, bez względu na narodowość.

Deportacja odbyła się 10 lutego 1940 roku. Łącznie wywieziono z terenów okupowanych przez ZSRR w 100 transportach kolejowych 26 790 rodzin liczących 139 794 osób. Trafili oni do północnych rejonów europejskiej części ZSRR, na Ural, Syberię Zachodnią i do północnego Kazachstanu. Była to pierwsza masowa wywózka Polaków w głąb terenów ZSRR.

Druga deportacja została przeprowadzona w nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 roku. Deportacji podlegali: żony, dzieci, rodzice, bracia i siostry, o ile mieszkały razem z rodziną aresztowanego przez NKWD lub jeńca wojennego znajdującego się w obozach jenieckich
w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Włączeni też zostali zewidencjonowani członkowie rodzin oficerów, policjantów, strażników więziennych i inni, których głowy rodzin w różnym czasie uciekły za granicę i ukrywali się lub też były poszukiwane. W kwietniu w 51 transportach deportacyjnych do Kazachskiej SRR zostało przesiedlonych 60-61 tysięcy osób.

Trzecia fala masowych wywózek dotknęła tzw. bieżeńców, czyli przebywających na okupowanych przez ZSRR obszarach Polski uciekinierów, którzy nie zostali przyjęci przez stronę niemiecką podczas przeprowadzonej od kwietnia do czerwca 1940 roku repatriacji uchodźców. Akcję deportacyjną przeprowadzono w nocy z 28 na 29 czerwca 1940 roku. Według NKWD deportowano 31 924 rodzin obejmujących 80 653 osób.

Po czerwcowej fali wysiedleń „bieżeńców” nadszedł jedenastomiesięczny okres wytchnienia. Do kolejnej masowej deportacji (czwartej) doszło późną wiosną 1941 roku. 22 maja 1941 roku z terenów Galicji Wschodniej i Wołynia deportowano 3 073 rodziny
(11 328 osób) w większości Ukraińców.

Z danych NKWD wynika, że wciągu 21 miesięcy władze radzieckie wywiozły do Kazachstanu, na Syberię i Daleką Północ, co najmniej 315 tysięcy obywateli polskich.

Z Kresów deportowano, więc ponad 4 procent Polaków tam zamieszkałych. Wywiezieni w latach 1940-1941 ze wschodnich ziem II Rzeczypospolitej zesłańcy zostali rozrzuceni na bezkresnych obszarach północnej Rosji, Uralu, Syberii, Kazachstanu i Dalekiego Wschodu ZSRR.

Zmuszani do pracy ponad siły, źle zorganizowanej i praktycznie źle płatnej, cierpiący głód i chłód, żyjący
w urągających warunkach mieszkaniowych i sanitarnych, próbowali z największym trudem przetrwać i przeżyć.

Syberyjskie Anioły

Odeszli zabrani przemocą, z uścisków domowych pieleszy.
We łzach powiezieni gdzieś nocą, może ich podróż ucieszy.

Stłoczeni w ciemnościach wagonów, jak sople zawisłe w powietrzu,
W tą otchłań nieludzką rzuceni, przez tych bez serc i sumieni.

I w tajgach, w pustkowiu, wśród mrozu, ciosali swoje przetrwanie,
By pamięć ponieść o sobie i o tych, co nie przetrwali.

Wierszami, pieśniami sławieni, w historiach krwią nasiąkniętych,
Stoją teraz jak drzewa, wspięte wysoko do nieba.

Pocznijcie już teraz w pokoju, w niebiosach pośród aniołów,

A Pan Bóg wam rany uleczy, i za cierpienia pocieszy.

Alleluja śpiewajcie, pieśń zwycięzców i świętych,
I w szatach białych zatańczcie, radośnie jak małe dzieci.

I Alleluja śpiewajcie, pieśń zwycięzców i świętych,
I w szatach białych zatańczcie, radośnie jak małe dzieci.

Ku wiecznej pamięci wszystkich, którzy doświadczyli całej tej “Golgoty Wschodu”,
przeszli tym szlakiem “syberyjskiej tułaczki” piosenkę swoją z serca ofiarowuje
Ks. Łukasz Krzanowski.

Zapraszam do galerii zdjęć z tego wydarzenia.

Tekst i zdjęcia Andrzej Powidzki
Wrocław - 10.02.2023 r.